Yapı temeli güçlendirmesi nedir?
Mevcut binaların güçlendirme tasarımı sonrasında yapının ağırlığının değişmesi sonucu yapının deprem istemi değişmektedir. Bu durum mevcut temellerin incelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Yapının ağırlığının ve deprem isteminin değişmesi sonucunda zemin gerilmelerinde artış meydana gelip mevcut temel yetersiz duruma geçebilmektedir. Buna ek olarak kolonda yapılacak olan mantolama işlemleri sonrasında temelde zımbalama meydana gelme ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır.
Yapı temeli nasıl güçlendirilir?
Temelin güçlendirmesine karar verilmeden önce problem bulunmalı ve yöntem buna göre seçilmelidir.
- Yapı ağırlığının artması sonucu zemin gerilmelerinde artış görüldüğünde temel yüzey alanının arttırılması gerekir. Eğer mevcut temel tekil temel ise yüzey alanını arttırmak adına mevcut temeli sürekli temele dönüştürmek bir çözüm yöntemidir. Bu çözümün yetersiz kaldığı durumlarda mevcut temel radye temele dönüştürülmelidir.
- Güçlendirme tasarımında kolonların mantolanması sonucunda deprem etkileri altında oluşan iç kuvvetlerin artması beklenir. Bu durum temelde zımbalama kontrolü yapılması gerekliliğini ortaya çıkarır. Temel bu durumda yetersiz kaldığında çözüm temel yüzey alanını veya temelin kalınlığını arttırmaktır.
- Yapıya perde eklenmesi ve mevcut temelin tekil temel olması durumu söz konusu olduğunda mevcut temeli sürekli veya radye temele dönüştürebilir.
Yapının güçlendirme tasarımı sadece karbon lifli polimer kullanarak yapıldıysa yapının ağırlığında etkili bir değişim gözlenmez. Fakat bu durumda da temel için gerekli tahkikler yapılarak güvenli tarafta kalınmalıdır.
Yapı temelinde güçlendirme yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
- Tüm güçlendirme tasarımlarında dikkat edilmesi gereken konu temellerin birlikte etkili bir şekilde çalışması için mevcut beton ile yeni beton arasındaki dayanım farkının yüksek olmamasıdır.
- Yapılacak güçlendirme uygulamalarında yapılan kazı sonrası zeminin üzerine grobeton dökülerek yüzey hazırlanmalıdır.
- Yapı temelinin güçlendirmesinde dikkat edilecek diğer hususları yapılacak olan güçlendirmeye göre faklı maddelerde değerlendirmek daha doğru olacaktır.
- Mevcut tekil temelin sürekli temele dönüştürülmesi:
Mevcut tekil temellerin arasına yapılacak olan bu güçlendirmede mevcut temel ile yeni sürekli temelin birlikte çalışması için yeni eklenecek donatıların mevcut temele ankre edilmesi gerekir. Burada birlikte çalışmanın efektif olması için ankraj uzunluğuna dikkat edilmelidir. Ankraj yapılırken mevcut beton ve donatıya zarar verilmemesi dikkat edilmesi gereken bir diğer husustur.
- Mevcut temelin radye temele dönüştürülmesi:
Bu güçlendirme yöntemi iki şekilde gerçekleşebilir.
- Mevcut temellerin arasını doldurarak bir plak elde edilebilir.
Burada dikkat edilmesi gereken hususlar mevcut tekil temelin sürekli temele dönüştürülmesindeki hususlar ile aynıdır.
- Mevcut temellerin üzerine radye temel yapılabilir.
Yapılacak işlemlerin öncesinde mevcut temel beton yüzeyinin pürüzlendirilmesi ve temizlenmesi gereklidir. Mevcut temel ile yeni yapılacak olan radye temelin beraber çalışması adına düşey ankrajlar yapılmalıdır. Düşey ankrajların etkili olabilmesi için ankraj çapı ve ankraj derinliğinin hesabı önemlidir.
- Yapı temelinin güçlendirilmesi yapım esnasında mevcut bina temeline ulaşmak için kazı yapmak, yeni donatıların yerleştirilmesi ve ankraj yapılması, beton dökümü gibi sorunlar ile karşılaşılabilmektedir. Bu sorunları en aza indirmek adına tasarımının yerinde uygulaması düşünülerek yapılması önemlidir. Her tasarımda olduğu gibi etkili bir sonuç elde etmek için uygulamanın özenle yapılması gerekmektedir.