Kolonlarda betonarme mantolama nedir ve hangi durumlarda kullanılır?
Kolonların betonarme mantolama ile güçlendirilmesi mevcut kolon kesitinin büyütülmesi ile meydana gelmektedir. Mevcut kolonun düşey ve yatay donatı ile sargılanması ve beton dökülmesi ile mevcut kolon kesitinin mantolaması yapılmaktadır. Bu yöntem düşey yükler ve deprem etkileri altında kolonun eğilme ve kesme kapasitesini arttırmak amacıyla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra binanın mevcut düşey yükleri altında kolonların yeterli eksenel taşıma gücüne (TS500 Bölüm 7, Madde 7.7’de belirtilmiş olan) sahip olmaması durumunda uygulanmaktadır. Kolon kesitinin büyütülmesi aynı zamanda yapının mevcut davranışını etkileyecek olup deprem etkileri altında yapının yanal rijitlik kazanmasını sağlamaktadır.
Kolonlarda betonarme mantolama için proje hazırlanması ve güçlendirmenin uygulanması sırasında nelere dikkat edilmelidir?
Bu güçlendirme uygulamasının etkili olması adına hesaplamalar ve yerinde uygulama özenle yapılmalıdır. Güçlendirme projesinin hazırlanması ve güçlendirme uygulamasının yapımı esnasında dikkat edilmesi gereken durumlar aşağıda sıralanmıştır.
- Mevcut kolon ile yeni eklenecek katmanın beraber çalışmasını sağlamak amacıyla epoksi ankrajlar kullanılmalıdır. Bu ankrajların adet ve çapları belirlenirken mevcut kolonun beton basınç dayanımı ve mevcut donatı yerleşimi göz önüne alınmalıdır. Aksi takdirde yapılacak güçlendirme uygulaması mevcut betonun uygulama esnasında parçalanmasına sebebiyet verebilir.
- Beton ile donatı arasında aderansı sağlayacak olan gömülme boyu olarak tanımlanan kenetlenme boyunun yönetmelikte belirtilen sınırlamalara uygun olarak projelendirilmesi ve yerinde uygulamasının doğru yapılması dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biridir. Katlar arasında sürekliliğin sağlanması ve yük aktarımının beklenen şekilde olması için büyük önem taşımaktadır.
- Kolon ve kiriş birleşimlerin olduğu düğüm noktaları olarak adlandırılan bölgelerde donatılandırmaya dikkat edilmelidir. Düğüm noktaları moment aktarımı açısından önemlidir. Düğüm noktalarında uygulama esnasında betonun yerleşmesini olumsuz yönde etkilememesi açısından donatı konfigürasyonu doğru bir şekilde yapılmalıdır.
- Mevcut beton ile yeni betonunun aderansı için uygulama esnasında mevcut beton örtüsünün kaldırılarak yüzeyin pürüzlendirilmesine dikkat edilmelidir. Beton örtüsü kaldırıldığında mevcut donatıda korozyon mevcutsa donatı yüzeyi temizlemeli ve korozyon için koruyucu malzemeler kullanılmalıdır.
- Yapılacak olan güçlendirme müdahalesi sonucunda yapının düşey ağırlığı ve deprem etkilerine karşı talebi değişeceğinden yapının mevcut temel sisteminin kontrol edilmesi gerekmektedir. Yetersiz bulunması durumunda mevcut temel sisteminde de güçlendirilmesi gerekmektedir.
Kolonlarda betonarme mantolamanın avantajlarının yanı sıra dezavantajları var mıdır?
Projelendirilmesi ve uygulamasının doğru yapılması durumunda etkili bir güçlendirme yöntemi olan betonarme mantolamanın uygulama açısından bazı dezavantajları mevcuttur.
- Uygulamanın yapılacağı yapılarda güçlendirme uygulaması esnasında beton dökümü yapılmasından dolayı yapı bölgesel olarak ya da tamamen kullanılamamaktadır.
- Mevcut binaların bitişik nizam olması, mimariyi etkileyecek durumların olması gibi sebeplerden kolonun her kenardan mantolanması her zaman mümkün olmamaktadır. Bu da güçlendirme uygulamasının deprem etkileri altında beklenen etkiyi göstermemesine neden olabilmektedir.
- Mevcut yapı sisteminin davranışı değişeceğinden yapının deprem talebi değişecektir. Bu durum yapının temelinin güçlendirilmesini gerektirebilir. Haliyle güçlendirme maliyetinin artmasına sebep olabilir.